Kminek
zwany karolkiem
Opisany w Starym Testamencie, w księdze Izajasza,
kminek jest jedną z najdawniej uprawianych roślin
w Europie, Azji i Afryce. Pierwsze ślady używania
owoców tego gatunku znaleziono w północnych
Niemczech, w wykopaliskach osad palowych z okresu
neolitu, także w Egipcie, w potrawach z grobowców
z czasów faraonów.
Kminek prawdopodobnie znany był w starożytnej Grecji
i w Rzymie. W Polsce używany jako przyprawa już w czasach
Piastów, wymieniony jest w kapitularzach Henryka
Pobożnego, znalazł się także na listach cen przypraw
miasta Gdańska z roku 1410. Przed wiekami miał także
znaczenie magiczne, chronił przed czarownicami, zapobiegał
rozstaniom, był składnikiem miłosnych eliksirów.
Kminek zwyczajny
Carum carvi L., zwany też
kminkiem lekarskim
lub karolkiem, z rodziny
Apiaceae (selerowate),
dawniej
Umbelliferae
(baldaszkowate),
jest rośliną 2-letnią,
rosnącą dziko
w całej Europie i Azji.
W Polsce występuje
powszechnie na łąkach,
miedzach i przydrożach,.
W wielu krajach jest uprawiany
na dużych obszarach, w celach
spożywczych i farmaceutycznych.
W pierwszym roku wegetacji roślina tworzy
rozetę liści, w drugim łodygę kwiatostanową do
80 cm, nagą, wewnątrz pustą, dwudzielnie rozgałęzioną.
Liście długoogonkowe, 3-krotnie pierzastosieczne,
o odcinkach równowąskich. Kwiaty
małe, promieniste, białe lub różowe, zebrane
w 5-10 baldaszków, tworzą baldach złożony.
Kwitnie od maja do lipca. Owoc to rozłupnia, złożona
z 2 sierpowatych rozłupek, zawierających nasiona. Owoce
zbiera się w drugim roku wegetacji.
Owoce kminku mają charakterystyczny, ostry, korzenny
smak i zapach, mielone są stosowane do przyprawiania
sałatek, past i serów, całe owoce dodaje się do chlebów
i bułek oraz gotowanych warzyw, kiełbasy, wszystkich
gatunków tłustych mięs, szczególnie baraniny i ryb.
Używane są też w przemyśle alkoholowym do wyrobu
kminkówki i alaszu.
Chemizm
Owoce zawierają 3-7% olejku eterycznego z głównymi
składnikami: karwonem (50-65%) i limonenem (35-45%).
W olejku nie może występować więcej niż 1,5% karweolu
i dihydrokarweolu. Inne składniki to olej tłusty (10-18%),
zawierający kwasy petroselinowy, linolenowy, olejowy
i palmitynowy, białko (20%), węglowodany (ok. 15 %),
kwasy fenolowe, głównie kawowy, i śladowe ilości flawonoidów:
kwercetyny, kemferolu i ich glikozydów. Karwenon,
karwakrol i alkohol perilowy powstają w czasie
destylacji i przechowywania, są uważane za artefakty.
Olejek destylowany z owoców kminku zawiera 30-45%
limonenu, 50-65% karwonu, 0,1-1% ß- mircenu i nie więcej
niż 2,5% dihydrokarwonu i trans-karweolu.
W lecznictwie
stosowane są owoce kminku Carvi fructus o oznaczonej
zawartości olejku i olejek eteryczny destylowany z owoców
Carvi oleum.
Medycyna ludowa w wielu regionach świata zaleca
owoce kminku do leczenia różnych dolegliwości.
Według starych systemów medycznych Indii kminek
jest lekiem wiatropędnym, przeciwskurczowym,
ściągającym, leczy biegunkę, dyspepsję i ból głowy.
W Polsce Carvi fructus jest zalecany do leczenia niestrawności,
wzdęć, braku apetytu i jako środek mlekopędny.
W Rosji stosowany w zapaleniu płuc, w Wielkiej Brytanii
jako lek żołądkowy i wiatropędny, w Indonezji do stanów
zapalnych skóry.
We współczesnym lecznictwie owoce kminku i olejek
kminkowy są stosowane w dolegliwościach układu pokarmowego,
którym towarzyszą stany skurczowe, we
wzdęciach i uczuciu pełności. Związki czynne surowca
działają rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit i przewodów
żółciowych, Wzmagają wydzielanie soku żołądkowego,
działają wiatropędnie. Wykazują też właściwości
przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, a aktywność
olejku kminkowego przeciw grzybom patogennym jest
silniejsza niż nystatyny.
Brak jest badań klinicznych udowadniających skuteczność
kminku w wymienionych wskazaniach, dlatego
jego używanie w terapii opiera się na tradycji stosowania
przez okres dłuższy niż 30 lat. Wyniki nielicznych prac in vitro i in vivo wskazują właściwości, które
mogą warunkować skuteczność w znanych od
lat wskazaniach, niektóre odkrywają możliwości
zupełnie nowych zastosowań.
Jako carminativum
Właściwości wiatropędne kminku opisywano już
na początku lat 80. XX w., warunkują je składniki
olejku kminkowego, stymulujące miejscowo
błonę śluzową żołądka, aktywuje to nerw błędny,
zwiększając sekrecję ścian żołądka i ich napięcie
oraz powodując rytmiczne skurcze, usuwające
powietrze z żołądka.
Działanie rozkurczające
Pierwsze obserwacje takiego działania owoców
wykonano w latach 80. ubiegłego wieku
metodą in vitro, na izolowanym jelicie grubym
świnki morskiej. Wyciąg wodno-etanolowy
z Carvi fructus zmniejszał skurcze jelita, wywołane
przez histaminę i acetylocholinę, w stopniu
zależnym od dawki. Podobne efekty powodował
w przypadku użycia karbacholu. Preparat
złożony, którego składnikiem był wyciąg
z Carvi fructus, hamował skurcze izolowanego
jelita krętego i żołądka. W pracy z roku 2010
stwierdzono, że wyciąg etanolowy z owoców
kminku, w dawce 25 mg/ml, wyraźnie zmniejszał
odpowiedź komórek mięśni gładkich jelit
na działanie acetylocholiny.
Właściwości rozkurczające wykazuje także olejek
kminkowy. W badaniach in vitro na izolowanych
mięśniach gładkich tchawicy, bez stosowania
środka kurczącego, dodanie 27 mg/l olejku
kminkowego zmniejszało siłę skurczu o 50%.
Wszystkie cytowane prace wykonano z użyciem
narządów wewnętrznych świnki morskiej.
W badaniach klinicznych potwierdzono działanie
rozkurczające olejku kminkowego, przyjmowanego
przez 7 ochotników, w dawce 50 mg/d.
Efektem stosowania leku było hamowanie skurczów
woreczka żółciowego i zwiększenie jego
objętości o 90%, bez hamowania ruchliwości
jelita cienkiego.
Przedstawione obserwacje wskazują, że łagodzenie
dolegliwości powodowanych przez zaburzenia
trawienia może być w części warunkowane
przez właściwości rozkurczające surowca.
Jednym z ważnych wskazań jest leczenie stanów
zapalnych jelit. W badaniach in vivo podawanie
wyciągu z owoców kminku oraz olejku kminkowego
szczurom z zapaleniem okrężnicy, zmniejszało
uszkodzenia tkanek jelita. Stwierdzono na
podstawie badań makroskopowych i histopatologicznych,
że obie substancje, podobnie jak
porównawczo podawane prednizolon i octan
hydrokortyzonu, zmniejszały nasilenie zapalenia.
Wpływ na poziom glukozy i lipidów
Kminek, cenna przyprawa używana do aromatyzowania
artykułów spożywczych i napojów,
nie tylko poprawia smak potraw. Wpływa
także korzystnie na zdrowie. W badaniach na
zwierzętach wykazano, że podawanie wodnego
wyciągu z owoców kminku obniża poziom
glukozy, lipidów i cholesterolu. Stosowano
różne dawki i różne drogi podania, zawsze
osiągając pozytywny efekt. Wyciąg wodny
z owoców kminku, w dawce 20 mg/kg, normalizował
metabolizm lipidów u szczurów z cukrzycą.
Podanie jednorazowe wyciągu znacznie
obniżało poziom triglicerydów w grupie kontrolnej,
u szczurów z cukrzycą obserwowano
zmniejszenie poziomu cholesterolu, stosowanie
wielokrotne normalizowało stężenie cholesterolu
i lipidów w surowicy krwi w obu grupach.
W kolejnej pracy, u szczurów ze sztucznie wywołaną
cukrzycą, osiągnięto znaczne obniżenie
poziomu czynników ryzyka chorób układu
sercowo-naczyniowego, stosując wyciąg wodny
z Carvi fructus. Przez trzy tygodnie, raz dziennie,
wstrzykiwano zwierzętom wyciąg w dawce
1 g/kg lub 2g/kg. Obie dawki powodowały obniżenie
poziomu cholesterolu i lipoprotein
o niskiej gęstości, poprawę stosunku frakcji LDL
do HDL i wskaźnika aterogenności.
W kolejnej pracy potwierdzono normalizację
poziomu glukozy i cholesterolu oraz frakcji LDL
przez wodny wyciąg z owoców kminku u szczurów
z indukowaną cukrzycą, wykazano również,
że ułatwia on zmniejszanie wagi zwierząt. Wyciąg
działał także skutecznie u szczurów z hyperlipidemią
spowodowaną dietą, podawany przez
8 tygodni w dawce 60 mg/kg, obniżał poziom
lipidów w większym stopniu niż simwastatyna.
Powszechne stosowanie kminku i pozytywne
wyniki badań na zwierzętach wymagały
oceny bezpieczeństwa stosowania i wpływu
tego surowca na zdrowie pacjentów. Badania
kliniczne z udziałem 70 zdrowych kobiet
z nadwagą, podzielonych na 2 grupy, z których
pierwsza przyjmowała placebo, druga wyciąg
z surowca w dawce 30 ml/d przez 12 tygodni,
wykazały brak negatywnych zmian w ogólnym
stanie zdrowia i działań niepożądanych.
Nie obserwowano istotnych zmian w rytmie serca, ciśnieniu krwi, w moczu i morfologii. Znacznie
zwiększyła się ilość czerwonych krwinek. Wyniki nie potwierdziły
obserwowanego na zwierzętach wpływu Carvi
fructus na metabolizm lipidów i poziom glukozy, ale
wykazały bezpieczeństwo stosowania przez 12 tygodni
wyciągu wodnego.
Oral mucositis i kminek
Zapalenie śluzówki jamy ustnej to częsty problem, szczególnie
przy stosowaniu radio- i chemioterapii. Wykazano,
w badaniach na chomikach z zapaleniem śluzówki,
wywołanym przez podanie 5-fluorouracylu i podrapanie
torebek policzków, że wodno-alkoholowy wyciąg
z owoców kminku, stosowany miejscowo, znacznie
zmniejsza nasilenie objawów zapalenia. O skuteczności
leczenia świadczyło cofanie się zmian histopatologicznych,
zmniejszenie stresu oksydacyjnego i ilości bakterii
w uszkodzonych tkankach. Wyciąg, stosowany w dawkach
500 mg/kg i 1000 mg/kg, zmniejszał stan zapalny
i uszkodzenie tkanek aż o 2 punkty w 4-punktowej skali,
oceniającej nasilenie zmian, poprawiał równowagę
redukcyjno-oksydacyjną, obniżając poziom aldehydu
malonowego, zwiększając poziom zredukowanego glutationu
i aktywność metyloperoksydazy. Hamował nasilenie
infekcji, ograniczając wzrost Staphylococcus epidermis
i Streptococcus intermedium.
Przeciw patogenom
Hamowanie wzrostu patogenów to jedna z ważniejszych
właściwości owoców kminku, o dużym znaczeniu
w leczeniu dolegliwości układu pokarmowego, często
powodowanych przez bakterie. Wykazano, że wyciągi z
owoców kminku działają przeciw wielu szczepom bakterii.
Wyciągi etanolowy i butanolowy hamowały wzrost kolonii
Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Candida albicans
i Streptomyces venazuelae. W kolejnej pracy wyciąg metanolowy
i chloroformowy działały przeciw Shigella dysenteriae
i Shigella flexneri w stopniu zbliżonym do ampicyliny.
Wyciąg metanolowy hamował namnażanie Helicobacter
pylori. Olejek kminkowy i jego składniki hamowaly wzrost
Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Salmonelle typhi,
Shigella dysentery i Vibrio cholerae. W badaniach aktywności
15 olejków z różnych gatunków roślin, przeciw bakteriom
z rodzaju Clostridium, olejek kminkowy najsilniej
działał przeciw Clostridium racemosum.
Hamowanie rozwoju patogenów przez olejek kminkowy
może być wykorzystane w stabilizacji żywności.
Badania, wykonane w Polsce, wykazały skuteczność olejku
w ochronie przechowywanej marchewki, eksperymentalnie
zarażonej Salmonella enteritis, Staphylococcus aureus,
Saccharonyces cerevisiae i Aspergillus niger.
Zwiększanie diurezy
Medycyna ludowa w Maroku zaleca stosowanie owoców
kminku do zwiększania diurezy. Brak było badań wykazujących
działanie moczopędne surowca. Pierwsze, z roku
2007 wykazały, że kminek rzeczywiście zwiększa wydalanie
moczu. Wodny wyciąg, podawany szczurom w dawce
100 mg/kg przez 8 dni, nasilał diurezę w stopniu porównywalnym
z furosemidem, stosowanym w dawce 10 mg/kg.
Hamowanie karcynogenezy
Nieliczne jak dotąd badania wskazują na jeszcze jedną
właściwość owoców kminku, która może mieć znaczenie
w terapii. Stwierdzono, że olejek kminkowy i jego składniki
hamują procesy karcynogenezy.
Olejek z owoców kminku, dodawany do karmy szczurom,
chronił zwierzęta przed rozwojem zmian przednowotworowych
w jelicie grubym, indukowanych przez 1,2-dimetylohydrazynę.
Obserwowano zmniejszenie liczby uchyłków
i korzystny wpływ na enzymy wątrobowe. Badania
in vitro izolowanych z surowca karwakrolu i tymochinonu
wykazały, że obie substancje działają przeciwnowotworowo.
Karwakrol hamował wzrost komórek raka
wątroby HepG2 przez indukcję apoptozy, aktywując kaspazę-
3 i zmniejszając ekspresję genu Bcl-2. Tymochinon
przeciwdziałał wzrostowi komórek raka piersi, indukując
apoptozę przez wstrzymanie cyklu komórek w fazie G1
w wyniku uszkodzenia ciągłości błony mitochondriów
i zwiększania aktywności kaspaz -8 i-9.
Epilepsja leczona kminkiem?
Zaleca to medycyna ludowa w Iranie. W roku 2016 opublikowano
wyniki pierwszych badań wyciągu wodnego
i olejku z owoców kminku, dotyczące tego działania. Wyciąg
stosowano w dawkach od 200 do 3200 mg/kg, olejek w dawkach 25-400 mg/kg. Konwulsje u myszy wywoływano
podaniem pentylenotetrazolu. Obie substancje
hamowały jego działanie, wydłużając czas utajenia do
początku napadów padaczki i chroniąc zwierzęta przed
śmiercią, spowodowaną przez pentylenotetratrazol
(olejek aż 71,4% grupy zwierząt, wyciąg - 28,6%).
Ostrożnie - suplementy diety!
W badaniach owoców kminku i olejku kminkowego in
vivo i klinicznych, poza słabymi reakcjami alergicznymi
w przypadkach uczuleń, nie stwierdzano działań niepożądanych.
Kminek i preparaty z surowca wydawały
się całkowicie bezpieczne. Okazało się, że w pewnych
przypadkach związki czynne kminku mogą wpływać
na biodostępność biologiczną leków, utrudniając terapię
poważnych chorób. Opisano przypadek młodej kobiety,
po całkowitym usunięciu tarczycy z powodu nowotworu
i po radioterapii, przyjmującej levothyroksynę
w dawce 100ug/d. Ta ilość zapewniała prawidłowe funkcjonowanie
i poziom TSH w granicach 0,07-0,3mlU/L.
Kolejne badanie wykazało zaskakującą zmianę. TSH wzrosło
do 60,3uU/L, Ft3 do135ng/ml, co świadczyło o znacznej
niedoczynności. Jedyną zmianą w leczeniu, w okresie
poprzedzającym, było przyjmowanie suplementu diety
ze sproszkowanymi owocami kminku i krwawnikiem.
Po 2 miesiącach od odstawienia tego suplementu, parametry
tarczycowe wróciły do normy.
W Indiach wykonano badania kliniczne wpływu owoców
kminku na biodostępność rifampicyny, izoniazydu
i pyrazinamidu, stosowanych łącznie w leczeniu gruźlicy.
20 zdrowych kobiet przyjmowało w pierwszym okresie
preparat raz dziennie i po 10 dniach przerwy wróciło do
przyjmowania leku wraz z kapsułkami zawierającymi
100 mg wyciągu z owoców. Związki czynne Carvi fructus
zmieniły biodostępność wszystkich trzech leków. Cmax
wzrosło: rimfampicyny z 4,57 do 5,95, izoniazydu z 2,66
do 3,62, pyrazinamidu z 18,81 do 25,06.
Te wyniki nie wymagają komentarza. Podawanie wyciągu
z owoców kminku, łącznie z hormonami tarczycy
lub lekami przeciwgruźliczymi, zmienia efekty leczenia.
Pomaga "puszystym"
Awicenna już w XI w. zalecał kminek do leczenia nadwagi.
Owoce kminku z takim wskazaniem są dziś stosowane
w medycynie ludowej Iranu.
Randomizowane badanie kliniczne skuteczności kminku
w odchudzaniu wykonano z udziałem 70 otyłych, zdrowych
i uprawiających aerobik kobiet. Pacjentki podzielone
na 2 grupy, przyjmowały placebo lub 30 ml/d wyciągu
z owoców kminku przez 90 dni. W grupie przyjmującej
preparat stwierdzono znaczną redukcję wagi
i BMI oraz zmniejszenie zawartości tłuszczu w tkankach.
Nie obserwowano zmian w profilu lipidowym i ciśnieniu
tętniczym. Okazało się, że wyciąg z kminku i ćwiczenia
mogą zmniejszyć wagę bez rygorystycznej diety.
Wyniki innej pracy wykonanej w Iranie pokazują, że utrata
wagi jest efektem zmniejszania apetytu. W badaniu
trwającym 90 dni brało udział 70 kobiet z nadwagą, uprawiających
ćwiczenia, podzielonych na 2 grupy. Pierwsza
przyjmowała placebo, druga 30 ml na dobę wodnego wyciągu
z owoców kminku. Do badania wpływu leczenia na
apetyt stosowano, poza oceną wagi, dwa testy. Pierwszy
określał stan nasycenia na podstawie wyboru przez pacjentów
jednego z 10 rysunków żołądka o różnym stopniu
wypełnienia. Drugi, bardzo oryginalny i przyjemny dla
pacjentów ad libitum pizza test, polegał na zjedzeniu na
lunch w ostatnim dniu leczenia tylu kawałków pizzy, by
osiągnąć uczucie pełnego nasycenia. W grupie leczonej,
w stosunku do grupy placebo, stwierdzono zmniejszenie
apetytu średnio z 4,7 do 3,9 w grupie przyjmującej
wyciąg z kminku, oraz liczby zjedzonych kawałków - odpowiednio
z 4,0 do 3,3. Wyniki badań są obiecujące, ale
poczekajmy na efekty dalszych prac.
Aromatyczna przyprawa i lek z przyszłością
Oparte na doświadczeniach pokoleń stosowanie owoców
kminku i olejku kminkowego jako leku układu pokarmowego,
ma istotne znaczenie w terapii, ale wyniki nielicznych
dotąd badań wskazują na zupełnie nowe możliwości
wykorzystania tych surowców w lecznictwie. Działanie
diuretyczne, hamujące karcynogenezę i konwulsje,
zmniejszające apetyt i ułatwiające odchudzanie może
przynieść rozwiązanie poważnych problemów medycznych.
Oczywiście, jeśli dalsze badania potwierdzą sygnalizowane
obecnie właściwości farmakologiczne kminku.
Historia tego surowca jest dowodem wielkiej wiedzy
i znajomości świata roślin przez specjalistów medycyny
ludowej różnych regionów świata. Większość odkrywanych
obecnie właściwości farmakologicznych kminku
od dawna jest wykorzystywana w Iranie przez zielarzy.
Kminek jest cennym lekiem, ale w pewnych sytuacjach
może powodować problemy w terapii poważnych chorób.
Dwa opisane przykłady interakcji związków czynnych
kminku i hormonów tarczycy oraz niektórych antybiotyków
zwracają uwagę na niebezpieczeństwo przyjmowania
środków nie posiadających odpowiednich badań
i ulotek traktujących o właściwościach farmakologicznych,
możliwych interakcjach i działaniach niepożądanych. Jak
niebezpieczne jest przyjmowanie takich preparatów,
pokazują przytoczone przykłady.
Długa historia stosowania kminku jako aromatycznej
przyprawy i leku układu pokarmowego oraz wyniki
prowadzonych współcześnie badań są przykładem,
że surowce roślinne kryją jeszcze wiele tajemnic, a ich
odkrycie może pomóc cierpiącym.
dr Jadwiga Nartowska
Dr n. farm. Jadwiga Nartowska
- wieloletni adiunkt w Katedrze
Farmakognozji i Molekularnych
Podstaw Fitoterapii
Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego. Jest członkinią
komitetu redakcyjnego
dwutygodnika Farmacja Polska,
Polskiego Towarzystwa Immunologii
Doświadczalnej i Klinicznej,
Polskiego Towarzystwa
Farmaceutycznego.
|
Piśmiennictwo:
Bremness L. Wielka księga ziół, Wwa 1991; Dadkhah
A., Allameh A., Khealafi H., Ashrafihelan J.
Inhibitory effects of dietary caraway essential oils
on 1,2-dimethlhydrazine-induced colon carcinogenesis
is mediated by liver xenobiotic metabolizing
enzymes. Nutr. Cancer. 11(63)/2011, 46-54;
Choudhary N., Khaiuria V., Gillani Z., Tandon V.,
Arora E. Effect of Carum carvi, a herbal bioenhancer
on pharmacokinetics of antitubercular drugs:
A study in healthy human volunteers. Perspect.
Clin. Res. 2(5)/2014, 80-84; ESCOP: Monographs.
Thieme, Stuttgard, New York 2003; Gniewosz M.,
Kraśniewska K., Woreta M.,Kosakowska O. Antimicrobial
activity of a pullulan - caraway essential
oil coating on reduction of food microorganisms
and quality in fresh baby carrot. J. Food Sci.
8(78)/2013), 1242-8; Hajdari J., Seved-Sadiadi N.,
Taha-Jalati M., Mohammed-Shahi M. The effect
of oral administration of Carum carvi on weight,
serum glucose, and lipid profile in streptozotocin-
-induced diabetic rats. Saudi Med J. 7(32)/2011,
695-700; Heinle H., Hagelauer D., Pacht U.,
Kelber O., Weiser D. Intestinale spasmolytische
Effekte von STW 5 (Iberogast) und seinen Komponenten.
Phytomedicine 13/2006, !3; SV 75-79;
Johri R.K. Cuminum cyminum and Carum carvi:
An update. Pharmacognosy Rev. 5(9)/2011), 63-
72; Kacaniowa M., Vukovic N., Horska E. Salamon
J., Bobkova A., Hleba L.Petrova J., Bobko
M. Antibacterial activity agains Clostridium
genus and antiradical activity of the essential
oils from different origin. J. Environ. Sci. Health
2014, 7(40), 505-12; Kazemipoor M., Radzi W.M.,
Hajifaraji M., Haerian B.S., Mosaddegh M.H.,
Cordell G.A. Antiobesity effect of carawaay extract
on overweight and obese women: a randomized,
triple-blind, placebo-controlled clinical
trial. Complementary and Alternative Med.
2(3)/2013, 1-8; Kazemipoor M., Radzi W.M., Halifaraji
M., Cordell G.A. Preliminary safety evaluation
and biochemical efficacy of Carum carvi
extract: results from a randomized, triple-blind,
and placebo-controlled clinical trial. Phytother.
Res. 10(28/2014, 1456-60; Kazemipour M., Hamzah
S., Hajifaraji M.,Jasimah Ch.W., Radzi W.M.,
Cordell G. Slimming and appetite-supressing
effects of Caraway aqueous extract as a natural
therapy in physically active women. Phytother.
Res. 30/2016, 981-87; Keshavarz A., Minaivan M.,
Ghannadi A., Mahzouni P. Effects of Carum carvi
L. (Caraway) extract and essential oil on TNBS- induced
colitis in rats. Res. Pharm. Sci. 1(8)/2013, 1-8;
Kohlmünzer S. Farmakognozja. PZWL, Wwa 1998;
Lahlou S., Tabraoui A., Israili Z., Lyoussi B. Diuretic
activity of the aqueous extracts of Carum carvi
and Tanacetum vulgare in normal rats. J. Ethnopharmacol.
3(110)/2007, 458-63; Lemhadri A.,
Hajii L., Michel J.B., Eddouks M. Cholesterol and
triglicerides lowering activites of caraway fruits
in normal and streptozocin diabetes rats. J. Ethnopharmacol.
3(106), 2006, 321-26; Mardani M.,
Afra S.M., Tanideh N., Tadbir A.A., Modarres F.,
Koohi-Hosselnabadi O., Iraji A., Sepehrimanesh
M. Hydroalcoholic extract of Carum carvi
L.in oral mucositis: a clinical tral in male golden
hamsters. Oral Dis. 1(22)/2016, 39-45; Matławska I.
Farmakognozja. AM Poznań 2005; Muszyński J.
Farmakognozja. PZWL, Wwa 1957; Neghibi S.M.,
Ramezani M., Ayati N., Zakavi R. Carum induced
hypothyroidism: an interesting observation
and an experiment. DARY J. of Pharm. Sciences
23/2015, 1-5; Sadjadi N.S., Shahi M.M., Jalali M.T.,
Hajdan F. Short-term caraway extract administration
improves cardiovascular disease risk marcers
in streptozotocin-induced diabetic rats: a dose-
-response study. J. Diet. Suppl. 1(11)/2014, 30-39;
Saghir M.R., Sadig S., Navak S., Tahir M.U. Hypolipidemic
effects of aqueous extract of Carum carvi
(black Zeera) seeds in diet induced hyperlipidemic
rats. Pak. J. Chem. Sci. 2(25)/2012, 333-37; Schemann
M., Michel K., Zeller F., Hohenester B.,
Rühl A. Regionen-spezifische Effekte von STW
5 und seinen Komponenten am Fundus, Corpus
und Antrum des Magens. Phytomedicine 13 SV
90-99; Sedo A., Krejca J. Rośliny źródłem przypraw.
PWiL, Wwa 1988; Showraki A., Ernamqhoreisi
M., Offanegan S. Anticonvulsant effect of
the aqueous extract and essential oil of Carum
carvi L. seeds in a pentynlenotetrazol model of
seizure in mice. Iran J. Med. Sci. 3(41)/2016, 200-
08; Strzelecka H. [red.] Encyklopedia zielarstwa
i ziołolecznictwa. PWN, Wwa 2000; Sutton K.M.,
Greenshields A.L., Hoskin D.W. Thymoquinone,
a bioactive component of black caraway seeds,
causes G1 phase cel cycle arrest and apoptosis in
triple-negative breast cancer cells with mutant
p53. Nutr. Cancer. 3(66)/2014, 408-18; Yin Q.H.,
Yan F.X., Zu X.Y., Wu Y.H., Liao M.C., Deng S.W.,
Yin Li., Zhuang Y.Z. Anti-proliferative and pro-
-apoptotic effect of carvacrol on human hepatocellular
carcinoma cell line HepG-2. Cytotechnology
1(64)/2012, 43-51.
|